کم خونی ناشی از کمبود اسید فولیک ( آنمی مگالو بلاستیک)
این نوع کم خونی یکی دیگر از انواع کم خونی ناشی از کمبود مواد مغذی است که با عنوان کم خونی مگالوبلاستیک شناخته شده و با گلبول های قرمز پر رنگ و بزرگ مشخص می شود( هایپر کرومیکماکروسیتیک) . این ویتامین( اسید فولیک) اعمال بیوشیمیایی بسیاری را در بدن انجام می دهد و برای سنتز DNA  و بلوغ گلبول های قرمز خون ضروری است.
علل کم خونی
این نوع کم خونی به طور معمول ناشی از عوامل زیر است:
1 ـ رژیم غذایی نا کافی ( از نظر میزان اسید فولیک) به مدت طولانی .
2 ـ اختلال در جذب ویتامین .
3 ـ افزایش نیاز به این ویتامین به دلیل رشد یا بارداری.
4 ـ اسهال به مدت طولانی.
5 ـ بی اشتهایی به مدت طولانی و بیماریهای مزمن.
6 ـ مصرف زیاد الکل و تداخلات دارویی.
همچنین سطح سرمی اسید فولیک در افراد سیگاری کمتر از افراد غیر سیگاری می باشد چرا که سیگار خطر فقر فولات را افزایش می دهد . شرایطی که باعث افزایش نیاز به اسید فولیک می شوند عبارت اند از : بارداری، شیردهی، سوختگی ها، هپاتیت، عفونت، التهاب، سرطان ها، جراحی، مشکلات سوء جذب مثل بیماری سلیاک و ….
همچنین بعضی از زنان باردر ممکن است دچار کمبود اسید فولیک باشند. نیاز روزانه آن ها به اسید فولیک 400 میکروگرم افزایش می یابد . مصرف مکمل اسید در این دوران ، در صورت لزوم توسط پزشک توصیه می شود.
علائم کم خونی :
کاهش وزن . بی اشتهائی ، سوء تغذیه ، اسهال خستگی زودرس، تنگی،
نفس و التهاب قرمز زبان، تحریک پذیری، گیجی ، دیر بهبود یافتن زخم های و سایر علائمی که بر حسب شدت کمبود ممکن ایجاد شوند.
منابع غذایی حاوی اسید فولیک
اسید فولیک در جگر، سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، چغندر ، کاهو، حبوبات، عدس و بعضی از میوه ها مثل گریپ فروت ، پرتقال، طالبی، موز، زردآلو، کلم بروکلی، گل کلم ، پسته شامی، زرده تخم مرغ ، جوانه گندم، تخمه آفتاب گردان و سیب زمینی.
در صورت بروز این کم خونی تشخیص و درمان آن توسط پزشک صورت می گیرد و از نظر رژیم غذایی دریافت منابع غذایی اسید فولیک توصیه می شود. باید توجه داشت که اسید فولیک نسبت به حرارت حساس بوده و بر اثر حرارت از بین می رود. بنابراین مصرف سبزی ها و میوه های تازه خام و یا آب پرتقال روزانه توصیه می شود.
ویتامین ث نیز باعث افزایش جذب اسید فولیک مواد غذایی می باشد . بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ث نیز برای بهبود این مشکل توصیه می شود.
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین 12 B
این نوع کم خونی نیز با گلبول های قرمز بزرگ و غیر طبیعی مشخص شده و به کم خونی مگالوبلاستیک معروف می باشد. ویتامین B12  برای رشد طبیعی ، سلامت       بافت های عصبی و تشکیل طبیعی خون لازم می باشد. این ویتامین در رژیم غذایی همه افراد به غیر از افراد گیاه خوار که به طور مطلق از محصولات حیوانی استفاده نمی کنند به اندازه کافی یافت می شود و عوارض مربوط به کمبود این ویتامین به طور عمده در اثر نقص مکانیسم های جذبی به وجود می آید نه بر اثر عدم کفایت مقدار مصرف آن.
علل کم خونی
بعضی از علل کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 عبارتند ازک
1 ـ اختلالات گوارشی به دلیل ترشح ناکافی و یا عدم ترشح فاکتور داخلی موثر در جذب ویتامین
2 ـ برداشت معده.
3 ـ زخم معده .
4 – اختلالات روده .
5 ـ بعضی از بیماری‌ها و یا مصرف بعضی از داروها .
6 ـ بیماریهای انگلی یا عفونت های میکروبی
7 ـ رژیم گیاه خواری که در آن از هیچ منبع حیوانی استفاده نمی شود.
علائم
بی حسی ، کرختی، احساس سوزش در دست ها و پاها ، احساس ترس ، عدم امنیت ، ضعف حافظه و …
شیر و مواد غذایی با منشاء دامی بهترین منبع ویتامین B12
ویتامین B12 فقط در منابع حیوانی یافت می شود و بهترین منابع آن عبارتند از : جگر، قلوه، شیر و گوشت.
تشخیص این کم خونی توسط پزشک و با انجام تست های آزمایشگاهی لازم انجام شده و درمان آن با تجویز ویتامین B12 خوراکی یا تزریقی در صورت لزوم صورت می گیرد . هم چنین استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین  به علاوه مصرف جگر و سبزیجات برگ سبز ، گوشت به ویژه گاو ، تخم مرغ ، شیر و لبنیات توصیه می شود.
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین E ( کم خونی همولیتیک )
این نوع کم خونی در اثر کمبود ویتامین E  ایجاد می شود. به این ترتیب که در اثر کمبود این ویتامین ، غشای گلبول های قرمز ، ضعیف و غیر طبیعی شده و همولیز ( پاره)      می شوند.
در انسان کمبود ویتامین E ‌ ، به جز اطفال نارس و یا اشخاصی که نمی توانند به خوبی این ویتامین را جذب کنند، به ندرت ایجاد می شود.
بعضی از علل کمبود ویتامین E  :
1 ـ مصرف کمبود ویتامین E  در مواقعی که به آن بیشتر نیاز داریم به طور مثال هنگام استفاده از رژیم هایی که روغن های گیاهی و اسید های چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه ( PUFA ) زیاد دارند .
2 ـ مصرف کم آن در مواقعی که در جذب ویتامین E  اختلال وجود دارد.
منابع غذایی حاوی ویتامین E
ویتامین E  در روغن های گیاهی ، گندم کامل، جوانه گندم، کلم برو کلی ، کلم قرمز و   دانه های روغنی یافت می شود.
علائم
علائم کمبود ویتامین E  شامل : ادم، کم خونی و تنفس صدادار می باشد.
توصیه های موثر جهت رفع کمبود.
1 ـ تصحیح کمبود ویتامین E  تحت نظر متخصص
2 ـ رفع کم خونی
3 ـ کاهش مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع ( PUFA  )
4 ـ اطمینان از مصرف کافی روی
5 ـ پرهیز از مصرف زیاد آهن ( مکمل ویتامین E  و آهن نباید با هم مصرف شوند. )
کم خونی ناشی از کمبود پروتئین
پروتئین برای تولید هموگلوبین و گلبولهای قرمز مورد نیاز می باشد. کم خونی ناشی از کمبود پروتئین ، به طور معمول به همراه سایر کمبود ها ایجاد می شود . در افراد مبتلا به سوء تغذیه و بیماران نفروزی امکان بروز این کم خونی وجود دارد .
از سایر اشکال کم خونی های تغذیه ای می توان به کمبود مس ، کمبود ویتامین A و B6 اشاره کرد.