سرّعشق(زیبایی .:. دانایی .:. نیکویی)

عظمت و ابعاد واقعه عاشورا  
((نقطه برجسته اى كه در زندگى حسين بن على مثل قله اى همه دامنه ها را تحت الشعاع خود قرار مى دهد، واقعه عاشورا است . در زندگى امام حسين آن قدر حوادث و مطالب و تاريخ و گفته ها و حديث وجود دارد كه اگر حادثه كربلا نمى بود، زندگى آن بزرگوار هم مثل زندگى هر يك از ائمه ديگر منبع حكم ، آثار، روايات و احاديث بود. اما قضيه عاشورا آن قدر مهم است و غلبه دارد كه شما از زندگى آن بزرگوار كمتر چيز و نشانه ديگرى را به خاطر مى آوريد. اين قضيه عاشورا آن قدر مهم است كه در زيارت و يا دعايى كه در روز سوم شعبان و درباره حسين بن على وارد است ، آمده است كه ؛ حسين هنوز پا به اين جهان نگذارده ، آسمان و زمين گريستند. قضيه اين قدر حائز اهميت است ! ماجراى عاشورا و شهادت بزرگى كه در تاريخ بى نظير است و در آن روز اتفاق افتاد، جريانى بود كه چشمها به او بود. اين قضيه اى بود كه از پيش تقدير هم شده بود. حسين بن على قبل از اينكه چهره بنمايد با شهادت ناميده و خوانده مى شد. به نظر مى رسد كه رازى در اينجا وجود دارد و براى ما آموزنده هم هست . البته در باب شهادت حسين بن على بسيار حرف هاى خوب و درست زده شده است و هر كس به قدر فهم خوداز اين ماجرا چيزى فهميده است . بعضى او را به طلب حكومت محدود كرده اند. بعضى ديگر او را در قالب چيزهاى ديگر كوچك كرده اند. بعضى هم ابعاد بزرگترى از او شناختند و فهميدند و گفته اند و نوشته اند. آنها را نمى خواهم عرض بكنم . آن چيزى كه اين جا وجود دارد اين است كه در اسلام به عنوان يك پديده عزيز، از قبل از پديد آمدنش و يا از آغاز پديد آمدنش از طرف پروردگار، پيش بينى خطراتى كه آن را تهديد مى كند، شده است و وسيله مقابله با آن خطرات هم در اسلام ، ملاحظه و در اين مجموعه كار گذاشته شده است . مثل يك بدن سالم كه خداى متعال ، قدرت دفاعيش را در خود او كار گذاشته است . مثل يك دستگاه يا ماشين سالم كه وسيله تعميرش را مهندس و سازنده آن با خود آن همراه كرده است . اسلام يك پديده است و مثل همه پديده ها خطراتى آن را تهديد مى كند و وسيله اى براى مقابله لازم دارد. اين وسيله را خدا متعال در خود اسلام گذاشته است . دو خطر عمده اسلام را تهديد مى كند. يكى خطر دشمنان خارجى و ديگرى خطر اضمحلال داخلى است . دشمن خارجى يعنى آنكه از بيرون مرزها با انواع سلاح ، موجوديت يك نظام را با فكرش و دستگاه زيربنايى عقيدتى اش و قوانينش ‍ و همه چيزش هدف قرار مى دهد. شما در مورد جمهورى اسلامى اين را به چشم ديديد كه گفتند ما مى خواهيم نظام جمهورى اسلامى را از بين ببريم . دشمنانى از بيرون نظام بودند و تصميم گرفتند كه آن را از بين ببرند. از بيرون يعنى چه ؟ از بيرون كشور نه ، بلكه از بيرون نظام ، ولو در داخل كشور.
دشمنانى هستند كه خود را از نظام بيگانه مى دانند و مخالف با يك نظام هستند. اينها بيرون از نظام و غريبه هستند. اينها با شمشير، با سلاح آتشين ، مدرن ترين سلاح هاى مادى ، تبليغات ، پول و هر چه كه در اختيارشان باشد تلاش مى كنند، براى اينكه يك نظامى را نابود كنند. اين يك جور دشمنى است .
دشمنى دوم و آفت دوم آفت اضمحلال درونى است . كه اين مخصوص غريبه ها نيست . بلكه مخصوص خودى ها و در درون نظام است . در يك نظامى ممكن است خودى ها بر اثر خستگى ، اشتباه در فهم راه درست ، مغلوب احساسات نفسانى شدن و نگاه كردن به جلوه هاى مادى و آنها را بزرگ انگاشتن ، ناگهان در درون ، دچار آفت زدگى بشوند.
اين دشمن البته خطرش بيشتر از دشمن اولى است . براى هر نظام ، تشكيلات و پديده اى آفت برونى و آفت درونى دو نوع دشمن است . اسلام براى مقابله با هر دو آفت علاج معين كرده است و جهاد را گذاشته است . جهاد تنها مخصوص دشمنان خارجى نيست (( جاهِد الكُفَّارَ وَ المُنَافِقِينَ )) . منافق عمدتاً خودش را درون جامعه قرار مى دهد. با همه اينها بايستى جهاد كرد. اين جهاد براى دشمنى است كه مى خواهد از روى بى اعتقادى و دشمنى با نظام ، به آن هجوم بياورد و براى مقابله با آن تفكك داخلى و از هم پاشيدگى درونى آن ، تعاليم بسيار با ارزشى است كه دنيا را به طور حقيقى به انسان مى شناساند و مى فهماند كه ؛ (( اِنَّمَا الدُّنيَا لَعِبٌ وَ لَهوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفَاخُرٌ بَينكُم وَ تَكَاثُرٌ فِى الا موَالِ وَ الا ولادِ)) يا در روايات نشان مى دهد كه زر و زيور دنيا، جلوه هاى دنيا و لذت هاى دنيا، اگر چه براى شما لازم است و اگر چه كه شما ناچاريد از آن بهره ببريد و زندگى شما وابسته به آنهاست و در اين شكى نيست و بايد براى خودتان آن را فراهم بكنيد، اما بدانيد كه مطلق كردن آن ، چشم بسته به دنبال اين نيازها حركت كردن و هدف ها را فراموش كردن ، چقدر خطرناك است . در روايات و خطب نهج البلاغه وقتى اميرالمؤ منين ، شير ميدان نبردهاى با دشمن ، سخن مى گويد انسان انتظار دارد كه نصف بيشتر سخنان او راجع به جهاد و جنگ و پهلوانى و قهرمانى باشد ولى نصف بيشتر سخنان اميرالمؤ منين راجع به زهد، تقوى ، اخلاق ، نفى دنيا، تحقير دنيا و ارزش گذارى بر روى ارزش هاى معنوى و والاى بشرى انسان است .
ماجراى امام حسين تلفيق اين دو بخش است . يعنى آنجايى كه جهاد با دشمن و جهاد با نفس در اعلى مرتبه آن تجلى پيدا كرده است ، ماجراى عاشورا است ، يعنى خداوند متعال مى داند كه اين حادثه پيش مى آيد و يك نمونه اعلايى بايد ارائه شود و آن نمونه اعلى الگو بشود. مثل قهرمان هايى كه در كشورها در يك رشته اى مطرح مى شوند و مشوق ديگران به اين حركت و ورزش هستند. البته اين يك مثال كوچك براى تقريب به ذهن است .
ماجراى عاشورا عبارت از يك حركت عظيم مجاهدت آميزى در هر دو جبهه است . هم در جبهه مبارزه با دشمن خارجى و برونى كه همان دستگاه خلافت فاسد و آن دنياطلبانى بود كه به اين دستگاه قدرت اسلامى چسبيده بودند و قدرتى را كه پيغمبر براى نجات انسان ها آورده بود، استخدام و استثمار كرده بودند و در عكس مسيرى كه اسلام و نبى مكرم اسلام خواسته بودند و اراده كرده بودند حركت مى كردند و هم در جبهه درونى آن روز، كه جامعه به طور عموم به سمت همان فساد درونى حركت كرده بود. اين نكته به نظر من مهمتر است . يعنى برهه اى از زمان گذشته بود، دوران سختى ، اول كار طى شده بود، فتوحاتى پيدا شده بود، غنائمى به دست آمده بود، دايره كشور وسيع تر شده بود، دشمنان خارجى در اين جا و آن جا سركوب شده بودند، غنائم فراوانى در داخل كشور به راه افتاده بود، عده اى پول دار شده بودند، عده اى در طبقه اشراف قرار گرفته بودند، بعد از آنكه اسلام ، اشرافيت را به كلى قلع و قمع كرده بود، طبقه اشراف جديدى در دنياى اسلام به وجود آمده بود، عناصرى با نام اسلام و با سِمت ها و عناوين اسلامى در كارهاى ناشايست و نامناسب افتاده بودند كه بعضى از آنها اسمهاى شان در تاريخ معين است . كسانى پيدا شدند كه براى مهريه دخترهاى شان به جاى مهرالسنه 480 درهمى كه پيغمبر اكرم و اميرالمؤ منين و مسلمانان صدر اسلام مطرح مى كردند، يك مليون دينار (يك مليون مثقال طلاى خالص ) براى مهريه زنهاى شان قرار دادند چه كسانى ؟ پسر صحابى هاى بزرگ مثلاً مصعب بن زبير و... از اين قبيل . وقتى مى گوييم دستگاهى از درون فاسد بشود، يعنى اين ! يعنى افرادى در جامعه پيدا بشوند كه به تدريج ، اين بيمارى اخلاقى را(چون بيمارى اخلاقى هم متاءسفانه هم مهلك است و هم مسرىّ)، اين دنيازدگى را، اين شهوت زدگى را، در داخل جامعه منتقل كنند. در چنين وضعيتى مگر كسى دل و جراءت و يا حوصله پيدا مى كرد كه به سراغ مخالفت با دستگاه يزيد بن معاويه برود. مگر چنين چيزى اتفاق مى افتاد؟
چه كسى به اين فكر بود كه با دستگاه ظلم و فساد آن روز يزيدى مبارزه كند؟ در چنين زمينه اى بود كه اين قيام عظيم به وجود آمد و هم با دشمن مبارزه كرد و هم با روحيه راحت طلبى فسادپذير رو به تباهى ميان مسلمان عادى و معمولى مبارزه كرد. اين مهم است ! يعنى حسين بن على كارى كرد كه وجدان مردم بيدار شد. از اين روست كه شما مى بينيد بعد از شهادت امام حسين قيام هاى اسلامى يكى پس از ديگرى به وجود آمد. البته بعضى از آنها سركوب هم شد. اين مهم نيست كه حركتى از طرف دشمن سركوب بشود. البته اين حادثه بد و تلخ است . اما تلخ ‌تر از آن اين است كه يك جامعه به جايى برسد كه حال عكس العمل نشان دادن را در مقابل دشمن را پيدا نكند. اين خطر بزرگى است .
حسين بن على كارى كرد كه در همه دوران هاى حكومت طواغيت ، كسانى پيدا شدند كه على رغم اينكه از دوران صدر اسلام دورتر بودند ولى اراده آنها از دوران امام حسن مجتبى براى مبارزه با دستگاه ظلم و فساد بيشتر بود. همه هم سركوب شدند. از قضيه مردم مدينه كه معروف به ((حرّه )) است شروع كنيد تا قضاياى بعدى ((توابين ))، ((مختار)) و غيره تا دوران اواخر بنى اميه و بنى عباس كه مرتب در داخل ملت ها قيام به وجود آمد. اين حركت ها را كه كرد؟ حسين بن على كرد. اگر امام حسين قيام نمى كردند آن روحيه مسئوليت پذيرى كه قبل از اين قيام در مردم به كلى مرده بود و يا نيمه جان شده بود، ديگر ترميم شدنى نبود. چرا مى گوئيم اين روحيه مرده بود؟ به دليل اينكه وقتى امام حسين از مدينه به مكه آمدند، مدينه مركز بزرگ زادگان اسلام همچون فرزند عباس ، فرزند زبير، فرزند عمر و فرزند خلفاى صدر اسلام بود. همه اينها در مدينه جمع بودند، ولى هيچ كس حاضر نشد به امام حسين در آن قيام خونين و تاريخى كمك بكند. پس تا قبل از قيام امام حسين خواص هم حاضر نبودند اين كار را بكنند. اما بعد از قيام امام حسين روحيه مسئوليت پذيرى زنده شد. اين آن درس بزرگى است كه در ماجراى عاشورا در كنار درس هاى ديگر ما بايستى بدانيم . عظمت اين ماجرا اين است . اين كه از قبل از ولادت آن بزرگوار آفرينش ، حسين بن على را در اين عزاى بزرگ مورد توجه قرار دادند و عزاى او را گرامى داشتند و به تعبير اين دعا يا زيارت بر او گريه كردند. اين به خاطر اين مسئله است . لذاست كه امروز وقتى شما نگاه مى كنيد، اسلام را زنده شده حسين بن على مى دانيد))⁽⁴⁹⁾ .
علت عظمت قيام اباعبدالله عليه السّلام 
((مساءله عاشورا يك مساءله تمام نشدنى و هميشگى است . چرا اين حادثه ، در تاريخ اسلام اين قدر تاءثيرات بزرگى داشته است ؟ به نظر بنده ، مساءله عاشورا از اين جهت ، كمال اهميت را دارد كه فداكارى و از خود گذشتگى كه در اين قضيه انجام گرفت ، يك فداكارى و از خود گذشتگى استثنايى بود. جنگ ها، شهادت ها و گذشت ها از اول تاريخ اسلام تا امروز، هميشه بوده است و ما هم در زمان خودمان مردم زيادى را ديده ايم كه مجاهدت و از خودگذشتگى كرده اند و شرايط سختى را متحمل شده اند. اين همه شهدا، جانبازان ، اسرا، آزادگان ، خانواده هاى آنها و بقيه كسانى كه در سال هاى اول انقلاب و سال هاى بعد، از خود فداكارى كردند، جلوى چشم ما هستند. در گذشته هم حوادثى بوده است كه در تاريخ ما خوانده ايد اما هيچ كدام از اين حوادث حتى شهادت شهداى بدر و احد و جنگ هاى صدر اسلام با حادثه عاشورا قابل مقايسه نيست . وقتى انسان تدبر مى كند، مى فهمد كه چرا از زبان بعضى از ائمه ما (عليهم السلام ) نقل شده است كه خطاب به سيدالشهدا فرموده اند: (( لا يَومَ كَيَومِكَ يَااَباعَبدِاللّه )) يعنى هيچ حادثه اى مثل حادثه تو و هيچ روزى مثل روز تو نيست . چرا؟ چون حادثه عاشورا يك واقعه استثنايى بود.
لُب و جوهر حادثه عاشورا اين است كه در يك دنيايى كه همه جاى آن را ظلمت و فساد و ستم فرا گرفته بود، حسين بن على براى نجات اسلام قيام كرد و هيچ كس در اين دنياى بزرگ به او كمك نكرد. حتى دوستان آن بزرگوار و كسانى كه هر كدام مى توانستند جمعيتى را به مبارزه با يزيد بكشانند، هم به او كمك نكردند و هر كدام به يك عنوان از ميدان خارج شدند و گريختند. ابن عباس ، عبدالله بن جعفر، عبدالله بن زبير و بزرگان باقيمانده از صحابه و تابعين ، هر كدام به يك نحو ميدان را خالى كردند. شخصيت هاى معروف و نام و نشان دارى كه مى توانستند تاءثير بگذارند و ميدان مبارزه را گرم كنند، از ميدان خارج شدند در حالى كه هنگام حرف زدن همه حرف مى زدند، همه شعار دفاع از اسلام را سر مى دادند، اما وقتى كه نوبت به عمل رسيد و ديدند كه دستگاه يزيد دستگاه خشنى است و رحم نمى كند و تصميم بر شدت عمل دارد، هر كدام از يك گوشه اى فرار كردند و امام حسين را در صحنه تنها گذاشتند. حتى براى اين كه كار خود را توجيه كنند آمدند خدمت حسين بن على و به آن بزرگوار اصرار كردند كه آقا شما هم قيام نكنيد و به جنگ با يزيد نرويد! اين در تاريخ ، يك درس عبرت عجيبى است ! آنجا كه بزرگان مى ترسند و دشمن چهره بسيار خشنى از خود نشان مى دهد و همه احساس ‍ مى كنند كه اگر وارد ميدان بشوند وضعيت غريبانه اى آنها را در بر خواهد گرفت ، جوهرها و باطن افراد شناخته مى شود. معلوم شد كه در تمام دنياى اسلامى آن روز كه دنياى بزرگى هم بوده و كشورهاى اسلامى زيادى كه امروز مستقل و جدا هستند با جمعيت بسيار زياد وجود داشته اند، آن كس كه اين تصميم و عزم و جراءت را داشت كه در مقابل دشمن بايستد، حسين بن على بود و بديهى بود كه وقتى كسى مثل امام حسين حركت و قيام كند، عده اى از مردم هم دور او را خواهند گرفت و گرفتند، اگر چه وقتى معلوم شد كه كار چقدر سخت است و در آن شدت عمل وجود دارد، آنها هم يكى يكى از دور آن حضرت پراكنده شدند و در شب عاشورا از هزار و اندى كه با امام حسين از مكه راه افتاده بودند يا در بين راه به حضرت پيوسته بودند، تعداد خيلى كمى باقى ماندند كه با مجموع كسانى كه خودشان در روز عاشورا به حضرت رساندند، هفتاد و دو نفر مى شدند و اين خيلى مظلوميت است . اين مظلوميت به معناى كوچكى و ذلت نيست . امام حسين عظيم ترين مبارز و مجاهد تاريخ اسلام است . چون در چنين ميدانى ايستاد و نترسيد و مجاهدت كرد اما اين انسان بزرگ ، به قدر عظمتش ، مظلوميت دارد. همان قدر كه بزرگ است ، مظلوم است كه با همين مظلوميت و غربت هم به شهادت رسيد.
فرق است بين آن سرباز فداكار و انسان پرشورى كه وقتى كه به ميدان مى رود، مردم براى او شعار مى دهند و از او تمجيد مى كنند و مى داند كه در ميدان نبرد، انسان هاى پرشورى مثل خود او اطرافش را گرفته اند و اگر مجروح يا شهيد بشود، مردم با چگونه شورى با او برخورد خواهند كرد، با انسانى كه در آن چنان غربت و ظلمتى قرار دارد و تنها و بدون ياور و هيچ گونه اميد كمكى از طرف مردم ، على رغم تبليغات وسيع دشمن مى ايستد و مبارزه مى كند و تن به قضاى الهى مى سپارد و آماده كشته شدن در راه خدا مى شود. عظمت شهداى كربلا در اين است .
آنها بر مبناى احساس تكليف كه همان جهاد در راه خدا و دين بود، از عظمت دشمن نترسيدند و از تنهايى خود، وحشت نكردند. آنها كم بودن عده خود را، مجوزى براى گريختن از مقابل دشمن قرار ندادند. همين نترسيدن از عظمت پوشالى دشمن است كه به يك انسان ، يك رهبر و يك ملت عظمت مى بخشد.
سيدالشهدا مى دانست كه دشمن بعد از شهادت او تمام فضاى جامعه و دنياى آن روز را از تبليغات عليه او پر خواهد كرد. امام حسين كسى نبود كه زمان و دشمن را نشناسد و مى دانست كه دشمن چه جنايت هايى خواهد كرد، در عين حال اين ايمان و اميد را داشت كه همين حركت مظلومانه و غريبانه او بالاخره دشمن را شكست خواهد داد، هم در كوتاه مدت و هم در بلندمدت . و همين طور هم شد. خطاست اگر كسى خيال كند كه امام حسين شكست خورد. كشته شدن ، شكست خوردن نيست . كسى كه در جبهه جنگ كشته مى شود، شكست نخورده است . كسى كه به هدف خود نمى رسد، شكست خورده است . هدف دشمنان امام حسين اين بود كه اسلام و يادگارهاى نبوت را از زمين بر اندازند اما شكست خوردند. چون اين طور نشد.
هدف امام حسين اين بود كه در ترتيبات يكپارچه دشمنان اسلام كه همه جا را به رنگ دلخواه خودشان در آورده بودند، رخنه ايجاد بشود و نداى مظلوميت و حقانيت اسلام در همه جا سر داده بشود. و در نهايت دشمن اسلام مغلوب بشود و همه اينها محقق شد. امام حسين ، هم در كوتاه مدت و هم در بلندمدت پيروز شد. پيروزى كوتاه مدت به اين ترتيب بود كه قيام امام حسين و شهادت مظلومانه و اسارت خاندان آن بزرگوار، نظام حكومت بنى اميه را متزلزل كرد. بعد از همين حادثه بود كه حوادث پى در پى در دنياى اسلام و در مدينه و مكه پيش آمد و بالاخره منجر به نابودى سلسله آل ابوسفيان شد. آل ابوسفيان به فاصله چند سال به كلى از بين رفتند. آيا كسى خيال مى كرد، دشمنى كه امام حسين را مظلومانه در كربلا به شهادت رسانده است ، اين جور مغلوب انعكاس فرياد امام حسين بشود آن هم در سه يا چهار سال ؟ چه كسى چنين چيزى را خيال مى كرد؟ اما اين طور شد. در درازمدت هم امام حسين پيروز شد))⁽⁵⁰⁾ .
فلسفه قيام امام حسين عليه السّلام  
((هنگامى كه ظلمت و نفاق و جهل بر دنياى اسلام مستولى بود، حسين فرزند گرامى پيامبر، حركتى را شروع كرد كه در طول تاريخ بشريت ، يك حركت بى نظير و بى همانندى بود. عاشورا روز بى مانندى است كه حضرت امام حسن خطاب به حضرت حسين گفت هيچ روزى مثل روز تو نيست .
درباره اين حركت دو نظر گفته اند، يكى اين كه حسين به خاطر گرفتن حكومت از مدينه به سوى كربلا رفت و نظر ديگر اين است كه حسين به خاطر شهادت ، حركت خود را آغاز كرد ولى به نظر من اين دو نظريه مجموعه يك واقعيت است در واقع مى توان گفت حسين نه براى حكومت و نه براى شهادت خود، حركت را آغاز كرد بلكه كشته شدن و به حكومت رسيدن دو نتيجه اى بودند كه بر حركت حسين مترتب مى شد ولى اين دو هدف نبودند. حسين يك هدف داشت و آن انجام يك واجب بزرگ اسلامى بود كه پيامبر آن را به عهده فردى چون او قرار داده بود. و اين وظيفه عبارت از دفاع از اسلام در موقعيتى است كه اسلام در خطر انحراف و يا از بين رفتن باشد و كارگزاران حكومت به نام اسلام در مقابل اسلام و مسلمين ايستاده باشند و احكام خدا را عملاً و علناً ناديده گيرند و حسين در چنين شرايطى اين وظيفه مهم اسلامى را انجام داد.
اسلام داراى احكام فردى اجتماعى در تمام زمينه ها مى باشد كه رسول خدا هم آنها را ابلاغ كرد و خود به يكايك آنها عمل كرد مثل نماز، روزه ، جهاد، نهى از منكر و غيره و فقط حكم لزوم مبارزه و قيام عليه حكامى كه به نام اسلام فساد به بار مى آوردند بود كه خود بدان عمل نكرد چون در زمان او نمى توانست فسادى در قدرت حاكمه وجود داشته باشد و اگر اين فساد در زمان حضرت على بود، او چنين مى كرد و لذا اين شرايط در زمان امام حسين به وجود آمد كه او نيز به آن عمل كرد.
امام حسين به هنگام خروج از مدينه وصيت نامه اى براى برادرش محمد بن حنيفه نوشت كه اولين مطلب آن شهادتين است و مى نويسد: ((من براى رياكارى و فخرفروشى از مدينه خارج نشده ام من مى خواهم امر به معروف را عملاً با حركت انجام دهم . مى خواهم جامعه اى اسلامى به وجود آورم كه هم به امر به عمل معروف و نهى از منكر عمل كنند)).
آنچه ما بايد از قيام امام حسين بياموزيم اين است كه او براى خدا و جهت اجراى احكام اسلام مبارزه كرد و اين قيام دو نتيجه در پيش داشت ، يا شهادت يا رسيدن به پيروزى كه امام حسين براى رسيدن به هر دو نتيجه آماده بود ولى اين دو هدف نبودند))⁽⁵¹⁾ .
آثار قيام عاشورا در تاريخ  
((از همان روز اولى كه اين حادثه اتفاق افتاد تاءثيرات بنيانى اين حادثه به تدريج معلوم شد. از همان روزها عده اى احساس كردند كه وظايفى دارند. ماجراى توابين ، قضاياى مبارزات طولانى بنى هاشم و بنى الحسن (عليهم الصلواة و السلام ) پيش آمد. حتى نهضت بنى عباس كه عليه بنى اميه در اواسط قرن دوم هجرى به پا خواستند و دعاتى را به همه اطراف عالم اسلام آن روز، بخصوص به مناطق شرق ايران ، خراسان و غيره فرستادند و زمينه را براى ازاله حكومت مستكبر و نژادپرست اموى فراهم كردند. حتى نهضت عباسى ها هم كه بالاخره موفق شد، با نام حسين بن على شروع شد. تاريخ را مطالعه كنيد، مشاهده خواهيد كرد كه وقتى دعات بنى عباس در اطراف عالم اسلام مى رفتند، از خون حسين بن على و شهادت آن بزرگوار و انتقام خون فرزند پيغمبر و جگر گوشه فاطمه زهرا (عليها السلام ) مايه مى گرفتند، تا بتوانند تبليغات خود را به راه بياندازند. مردم هم قبول مى كردند. حتى لباس سياهى كه شعار و لباس ‍ رسمى حكومت پانصد ساله بنى عباس بود، به عنوان لباس عزاى امام حسين انتخاب شد))⁽⁵²⁾ .
انقلاب اسلامى و عاشورا  
((ملت عزيز ما در ايام محرم و صفر بايد روح حماسه ، روح عاشورايى ، روح نترسيدن از دشمن ، روح توكل به خدا و روح مجاهدت فداكارانه در راه خدا را در خود تقويت بكنند. از حسين مدد بگيرند. مجالس عزادارى براى اين است كه ملت هاى ما را به حسين بن على و اهداف آن بزرگوار نزديك تر و آشناتر بكنند. در اين ايام ما بايد راه آنها را فرا بگيريم . يك عده اى كج فهم نگويند كه امام حسين شكست خورد. يك عده اى كج فهم نگويند كه راه امام حسين اين است كه همه ملت ايران كشته بشوند. كدام انسان نادانى ممكن است چنين حرفى را بزند.
يك ملت بايد از حسين بن على درس بگيرد. يعنى از دشمن نترسند، به خود متكى باشد و به خداى خود توكل بكند و بداند كه دشمن شوكت دارد، اما اين شوكت ناپايدار است . بداند اگر چه اين دشمن ، به ظاهر گسترده و قوى است اما توان واقعى آنها كم است . مگر نمى بينيد كه نزديك به چهارده سال است كه اين دشمنان خواسته اند جمهورى اسلامى را از بين ببرند و نتوانسته اند. آيا علت آن به غير از ضعف آنها و قدرت ماست ؟ ما قوى هستيم و به بركت اسلام قدرت داريم . ما به خداى بزرگ متوكل و متكى هستيم . ما نيروى الهى را داريم و دنيا در مقابل چنين نيرويى نمى تواند بايستد))⁽⁵³⁾ .
بركات عزادارى  
((تحقيقاً يكى از مهم ترين امتيازات جامعه شيعه بر ديگر برادران مسلمان ، اين است كه جامعه شيعه از خاطره عاشورا برخوردار است . از همان روز كه مسئله ذكر مصيبت حسين بن على باب شد يك چشمه جوشانى از فيض و معنويت در اذهان و دل هاى معتقدين به اهل بيت و محبين اهل بيت جارى شد كه تا امروز نيز همچنان جريان داشته است و بعد از اين هم ان شاءالله جريان خواهد داشت . منشاء آن هم يادآورى خاطره عاشورا است . خاطره عاشورا فقط بيان يك خاطره نيست ، بلكه بيان حادثه اى است كه داراى ابعاد بى شمار است . پس يادآورى اين خاطره در حقيقت خود يك مقوله اى است كه مى تواند به بركات فراوان و بى شمارى منتهى بشود. لذا شما ملاحظه مى كنيد كه در زمان ائمه ، قضيه گريستن و گرياندن براى امام حسين جايگاه ويژه اى داشته است . مبادا كسى خيال كند كه با وجود فكر، منطق و استدلال ديگر چه جايى براى گريه و بحث هاى قديمى است ؟ نه آقا اين اشتباه است . هر كدام از آنها جاى خود را دارد. هر كدام از آنها سهمى در بناى شخصيت انسان دارد. عاطفه جاى خود و منطق و استدلال نيز جاى خود را دارد. خيلى از مشكلات است كه بايد آنها را با عاطفه و محبت حل كرد و منطق و استدلال كافى نيست . شما اگر ملاحظه بكنيد خواهيد ديد كه در نهضت هاى انبياء، وقتى كه پيغمبران مبعوث مى شدند، در وهله اول عده اى دور آنها را مى گرفتند كه عامل اصلى اقبال آنها، منطق و استدلال نبود. شما در تاريخ پيغمبر اسلام كه يك تاريخ مدون و روشنى است ، سراغ نداريد كه آن حضرت مثلاً گروهى از كفار قريش را كه استعداد و قابليت دارند نشانده باشند مثلاً بگويند: به اين دليل خدا هست ، به اين دليل خدا واحد است . يا به اين دليل عقلانى بتها باطل اند. استدلال هاى پيامبر مربوط به بعد است . دلايل عقلانى مربوط به زمانى است كه نهضت پيش رفته است . در وهله اول ، نهضت يك حركت احساسى و عاطفى است . در وهله اول است كه پيامبر اسلام ناگهان فرياد مى زند: نگاه كنيد به اين بتها و ببينيد كه اينها ناتوانند. در همين مرحله است كه مى گويد: نگاه كنيد كه خداى متعال واحد است ؛ (( قُولُوا لا اِلهَ اِلاّ اللّه تُفلِحوُا)) به چه دليل (( لا اِلهَ اِلا هُو)) موجب فلاح است ؟ كدام استدلال عقلانى و فلسفى اينجا وجود دارد؟ البته در خلال هر احساسى كه صادق باشد، يك برهان فلسفى خوابيده است اما بحث اين است كه نبى وقتى كه مى خواهد دعوت خود را شروع كند، استدلال فلسفى را مطرح نمى كند، احساس و عاطفه صادق مطرح مى كند. البته آن احساس صادق ، احساس بى منطق و غلط نيست . در درون خود يك استدلالى هم دارد. اين احساس در ابتدا مردم را متوجه ظلمى كه در جامعه جارى است و اختلافات طبقاتى كه وجود دارد و نيز فشارى كه انداد الله از جنس بشر و شياطين و انس بر مردم وارد مى كنند، مى برد. سپس وقتى كه نهضت وارد جريان معقول و عادى خود شد، نوبت به استدلال منطقى هم مى رسد. كسانى كه داراى تحمل عقلى و پيشرفت فكرى هستند استدلال عادى را مى يابند، بعضى هم در همان درجات ابتدايى مى مانند. البته معلوم نيست آنهايى كه از لحاظ استدلال سطح بالاترى دارند، از لحاظ درجات معنوى هم حتماً سطح بالاترى داشته باشند. گاهى كسانى كه سطح عقلى آنها پايين تر است ، جوشش عواطف شان ، ارتباط و علقه شان با مبداء غيبى و با پيامبر بيشتر است و محبت شان ، جوشان تر است و همين ها هم درجات بالاترى را كسب مى كنند. قضيه اين جورى است . عاطفه سهم و جاى خود رادارد، نه عاطفه جاى استدلال را و نه استدلال جاى عاطفه را مى گيرد. حادثه عاشورا در ذات و طبيعت خود يك درياى خروشان عواطف صادق است . يك انسان والا، پاك منور و بدون ذره اى شائبه ترديد در شخصيت ملكوتى والاى او، براى هدفى كه همه منصفين عالم در صحت اين هدف كه نجات جامعه از جنگ و ظلم و جور و عدوان است ، متفق هستند، قيام مى كند.
وقتى كه دو صف حق و باطل وجود دارند و كسى مثل پيغمبر و اميرالمؤ منين در راءس جبهه حق ايستاده است و مى گويند: چه كسى حاضر است به ميدان برود؟ همه مى روند. پيامبر براى كسانى كه به ميدان مى روند دعا مى كند. دست بر سر آنها مى كشد و آنها را بدرقه مى كند. مسلمانان براى آنها دعا مى خوانند، بعد آنها به طرف ميدان مى روند، دعا مى كنند، جهاد مى كنند و به شهادت مى رسند. اين يك جور كشته شدن ، يك جور جهاد كردن است . يك جور جهاد كردن هم جهادى است كه وقتى انسان به سمت ميدان نبرد مى رود سرتاسر آن جامعه نسبت به او يا منكرند، يا غافلند، يا از او كناره مى جويند و يا در مقابل او هستند. آن كسانى كه قلباً او را تحسين مى كنند، تعداد كمى هستند و حتى جراءت هم نمى كنند زباناً هم او را تحسين كنند. يعنى در حادثه عاشوراى امام حسين حتى عبدالله بن عباس ها و عبدالله بن جعفرها كه خودشان جزو خاندان بنى هاشم و جزو همين شجره طيبه هستند جراءت نمى كنند بيايند، بايستند در مكه يا مدينه فرياد بزنند و به نام امام حسين شعار بدهند. اين مبارزه غريبانه است . سخت ترين مبارزه ها اين مبارزه است ، همه با انسان دشمن هستند و همه از انسان روى گردانند حتى دوستان هم از او اعراض مى كنند، به طورى كه وقتى امام حسين به يكى مى گويد تو بيا به من كمك كن ! او به جاى كمك ، اسب خودش را پيشنهاد مى كند كه : بيا از اين اسب من استفاده كن ! آيا غربت از اين بالاتر و مبارزه از اين غريبانه تر مى شود؟ آن وقت در اين مبارزه ، عزيزترين عزيزانش در مقابل چشمش قربانى مى شوند. پسرانش ، برادر زاده هايش ، پسر عموهايش و گل هاى بنى هاشم در مقابل او پرپر مى شوند و روى زمين مى ريزند. حتى بچه شش ماهه اش كشته مى شود. علاوه بر همه اينها مى داند كه به مجرد اينكه جان از جسم مطهرش خارج بشود، عيالات او كه اين جور بى پناه و بى دفاع هستند، مورد تهاجم قرار خواهند گرفت . اين گرگ هاى گرسنه در اطراف اين دختر بچه هاى جوان مى ريزند، دل هاى آنها را مى ترسانند، اموال آنها را غارت مى كنند، آنها را به اسارت مى گيرند، به آنها اهانت مى كنند و به دختر والاى اميرالمؤ منين ، زينب كبرى كه جزو شخصيت هاى بارز دنياى اسلام بوده است جسارت مى كنند! اباعبدالله همه اينها را مى داند. ببينيد اين مبارزه چقدر سخت است .علاوه بر همه اينها خود و اهل و عيالش تشنه اند، بچه هاى كوچك ، دختر بچه ها، پيرها و بچه شيرخواره ، همگى تشنه اند. حالا درست تصور مى كنيد كه اين مبارزه چقدر سخت است . آنچنان انسان والا، پاك ، مطهر، منور، انسانى كه ملائكه آسمان براى تماشاى جلوه او بر يكديگر سبقت مى گيرند كه حسين بن على را تماشا كنند و به او متبرك بشوند، انبياء و اولياء آرزوى مقام او را مى كنند، در چنان مبارزه اى با آن شدت و محنت ، به شهادت مى رسد. كدام انسانى است ، كه عاطفه اش از اين حادثه جريحه دار نشود و كدام انسانى است كه اين حادثه را بشناسد و بفهمد و نسبت به اين حادثه دلبسته نشود؟ اين چشمه جوشانى است كه از روز عاشورا شروع شد. از همان وقتى كه زينب كبرى طبق همان نقلى كه شده است ، رفت بالاى ((تل زينبيه )) و خطاب به پيغمبر عرض كرد:
(( يَا رَسُولُ اللّهِ صَلَّى عَلَيكَ مَلائِكَةُ السَّماءِ هَذَا حَسِينُكَ مُرَمَّلٌ بِالدِّمَاء مُقَطَّعُ الا عضَاءِ مَصلُوبُ العِمَامَةَ وَ الرِّدَاءَ)) شروع كرد روضه امام حسين را خواندن و ماجرا را به صداى بلند گفتن ، ماجرايى كه مى خواستند مكتوم بماند او به صداى بلند گفت ، در كربلا گفت ، در كوفه گفت ، در شام گفت ، در مدينه گفت ، و اين چشمه شروع به جوشيدن كرد كه تا امروز هم مى جوشد. اين حادثه عاشورا است ))⁽⁵⁴⁾ .
عزاى حسينى ، عزاى عمومى مسلمين  
((عزادارى براى امام حسين مخصوص شيعيان نبوده بلكه همواره همه مسلمانانى كه محبت خاندان پيامبر را در دل داشته اند براى مصائب آنها ناراحت و عزادار و غمگين بوده اند و اين عزادارى را به شكل هاى مختلف از جمله تشكيل مراسم مرثيه خوانى يا مراسم هيئت هاى مذهبى و دسته جات گوناگون عزادارى نشان مى دهند، در كشور ما، در پاكستان و هند، در عراق و در همه مناطق كه شيعيان در آنجا حضور دارند حتى در برخى از كشورهائى كه فقط برادران اهل تسنن زندگى مى كنند نيز اين مراسم هست و مراسم خوبى است ))⁽⁵⁵⁾ .
مخالفت با عزادارى عاشورا  
((عاشورا يك پديده اى است در تاريخ اسلام كه همواره به نفع مردم و به زيان ستمگران و قدرت هاى استكبارى به كار رفته است ، امروز هم نقش ‍ عاشورا را قدرت هاى استكبارى درست ارزيابى مى كنند كه با آن مخالفت مى نمايند. عاشورا يك حادثه بزرگ تاريخ اسلام است و بزرگداشت خاطره محرم و شهادت حسين بن على و ياران و فرزندان آن حضرت يك وظيفه اسلامى است و تنها، كسانى با آن مخالفت مى كنند كه با حسين بن على و بزرگان اسلام يا آشنايى ندارند و يا با آنها مخالفند و استكبار از عاشورا به شدت بيمناك است و لذا با آن مخالفت مى كنند))⁽⁵⁶⁾ .
ويژگى هاى مجالس عزادارى  
((يك وقت كسى نعمتى ندارد سؤ الى هم در مقابل آن نعمت از او نمى شود، اما كسى كه نعمتى را دارد آن وقت از او سؤ ال مى شود. يكى از بزرگ ترين نعمت ها، نعمت خاطره ياد حسين بن على يعنى نعمت مجالس عزا، نعمت محرم و نعمت عاشورا براى جامعه شيعى ماست ... از اين جلسات و از اين خاطره چه استفاده اى بايد كرد؟ شكر اين نعمت چيست ؟ اين مطلبى است كه من مى خواهم به عنوان سؤ ال مطرح كنم و شما جواب بدهيد. اين نعمت با اين عظمت دل ها را به منبع جوشش ايمان اسلامى متصل مى كند. اين نعمت كارى كرده كه در طول تاريخ ، ستمگران حاكم از عاشورا و از قبر امام حسين ترسيده اند. اين ترس از زمان خلفاى بنى اميه شروع شده و تا امروز هم ادامه دارد. و شما يك نمونه آن را در انقلاب خود ما ديديد. وقتى كه محرم شد نظام مرتجع كافر فاسق فاسد پهلوى ديد ديگر دستش بسته است و نمى تواند كارى انجام بدهد. فهميدند محرم شده است . در گزارش هاى باز مانده از آن رژيم منحوس ، اشارتها بلكه صراحت هايى وجود داشت كه نشان مى داد، آنها با آمدن محرم دست و پاشان را حسابى گم كردند و امام بزرگوار ما (رضوان الله عليه ) آن مرد حكيم ، تيزبين ، دنياشناس ، انسان شناس ، خوب فهميد كه از اين حادثه براى پيشبرد هدف امام حسين چگونه استفاده كند و كرد. محرم را به عنوان ماهى كه در آن خون بر شمشير پيروز مى شود، اعلام و با همين تحليل و منطق و به بركت محرم ، خون را بر شمشير پيروز كرد. اين يك نمونه است كه شما ديديد.
از اين نعمت بايد استفاده كرد هم مردم و هم روحانيون بايد از اين نعمت استفاده كنند. استفاده مردم اين است كه به مجالس عزادارى دل ببندند و اين مجالس را اقامه كنند. مردم مجلس عزادارى را هرچه مى توانند در سطوح مختلف بيشتر كنند. در اين مجالس مخلصانه شركت كنند و براى استفاده ، هم شركت كنند نه براى وقت گذراندن . يا به شكل عاميانه فقط به عنوان ثواب اخروى كه نمى داند اين ثواب اخروى از كجا مى آيد؟ مثلاً حضور در اين مجالس ثواب اخروى دارد اما ثواب اخروى اين مجالس از چه ناحيه اى است ؟ به چه جهت است ؟ اين ثواب مسلماً مربوط به يك جهتى است كه اگر آن جهت نباشد، ثواب هم نيست . بعضى آن جهت را متوجه نيستند، مردم بايد در اين مجالس شركت كنند، قدر آنها را بدانند و از آنها استفاده كنند. مردم اين مجالس را وسيله اى براى ايجاد اتصال و ارتباط هر چه محكمتر روحى و قلبى ميان خود و حسين بن على و خاندان پيغمبر و روح اسلام و قرآن قرار بدهند. اما آنچه كه مربوط به روحانيون است ، دشوارتر است چون قوام مجالس عزا، به اين است كه عده اى جمع بشوند و يك روحانى در اين مجلس شركت بكند و او عزا را اقامه كند تا ديگران استفاده كنند. شما چگونه اقامه عزا خواهيد كرد؟ اين سئوال من از تمام كسانى است كه نسبت به اين قضيه احساس مسئوليت مى كنند.
به اعتقاد بنده سه چيز بايد در اين مجالس باشد. اول اين است كه اين مجالس بايد محبت به اهل بيت را زياد كند. چون رابطه عاطفى يك رابطه بسيار ذى قيمتى است لذا شما بايد كارى كنيد كه در اين مجالس محبت ، شركت كننده به حسين بن على و خاندان پيغمبر و مناشح معرفت الهى ، روز به روز بيشتر بشود. اگر شما در اين مجالس خداى ناكرده وضعى را به وجود آوريد كه مستمع اين مجلس يا كسى كه بيرون اين مجلس است از لحاظ عاطفى به اهل بيت (عليهم السلام ) نزديك نشد و خداى ناكرده دور شد و احساس بى زارى و دورى كرد، آن وقت مجلس عزا نه تنها يكى از بزرگ ترين فوايد خود رانداشته است بلكه به يك تعبير مضر هم بوده است . حالا شما كه مؤ سس و گوينده مجلس ‍ هستيد، ببينيد چه مى شود كرد كه عواطف مردم نسبت به حسين بن على (عليه الصلاة و السلام ) و اهل بيت پيغمبر (عليهم افضل صلوات الله ) روز به روز بر اثر حضور در اين مجالس بيشتر بشود. دومين نكته اين است كه بايد دراين مجالس نسبت به اصل حادثه عاشورا يك معرفت روشن تر و واضح ترى براى مردم به وجود بيايد. اين جور نباشد كه ما بياييم در مجلس حسين بن على يك سخنرانى بكنيم يا يك منبر برويم ، طورى كه اگر در داخل اين مجلس يك آدم اهل فكر و تاءمل بود كه امروز در جامعه ما كسانى كه اهل فكر و تاءملند بسيارند و اين از بركات انقلاب است با خود فكر كند كه ما براى چه به اينجا آمديم و قضيه چه بود؟ چرا بايد براى امام حسين گريه كرد؟ چرا امام حسين اصلاً آمد كربلا و عاشورا را به وجود آورد؟ بايد طورى باشد كه اگر براى كسى چنين سؤ الى به وجود آمد، شما پاسخ آن را داده باشيد. پس اگر شما در روضه اى كه مى خوانيد يا سخنرانى كه مى كنيد و مطالبى كه بيان مى كنيد نكته و حتى اشاره اى به اين معنا نباشد، يك ركن از آن سه ركنى كه عرض شد كم و ناقص است و ممكن است آن فايد لازم را به اين مجلس ندهد و حتى خداى ناكرده در بعضى از فروض ، ضرر هم داشته باشد.
سومين چيزى كه در اين مجالس لازم است اين است كه معرفت دينى و ايمان دينى مردم را افزايش بدهد. شما بايد يك چيزى از دين را در اين مجلس بگوييد كه موجب ايمان و معرفت بيشتر بشود. يك موعظه درست و يك حديث صحيح ويك بخشى از تاريخ آموزنده درست ، تفسير آيه اى از قرآن و بيان مطلبى از يك عالم دانشمند بزرگ اسلامى ، چيزهايى است كه مى تواند بيان شود، اين جور نباشد كه برويم بالاى منبر يك مقدار لفاظى كنيم و حرف بزنيم و احياناً اگر مطلبى را هم ذكر مى كنيم مطلب سستى باشد كه نه تنها ايمان را زياد نمى كند بلكه ايمان ها را ضعيف مى كند.
من به شما بايد عرض بكنم كه متاءسفانه گاهى ديده مى شود چنين مواردى وجود دارد. گاهى ديده مى شود كه گوينده يك مجلس ، مطلبى را نقل مى كند كه هم از لحاظ استدلال يا مدارك عقلى يا نقلى سست است و هم از لحاظ تاءثير در ذهن يك مستمع مستبصر و اهل منطق و استدلال ، ويرانگر است . بعضى از چيزها را در يك كتابى نوشته اند و ما دليلى هم نداريم كه آنها دروغ باشد، ممكن است راست باشد و ممكن است دروغ باشد. دليلى بر كذب بودن آنها نيست اما وقتى كه شما آن مطلب را بيان مى كنيد و مستمع شما كه ممكن است يك جوان ، يك دانشجو، يك محصل ، يك رزمنده و يك انقلابى كه بحمدالله انقلاب ذهن ها را باز و منفتح كرده است آن را از شما مى شنود ممكن است به دين مسئله دار بشود و براى او اشكال و عقده به وجود بيايد لذا اين حرف را نبايد زد. حتى اگر اين مطلب سند درست هم مى داشت ، چون موجب گمراهى و انحراف بود، نبايد گفته شود چه رسد به اينكه اغلب اين چيزها سند درستى هم ندارد. يك نفر چيزى را از كسى شنيده است . يكى نقل كرده كه من فلان جا بودم و در فلان سفر، فلان اتفاق افتاد. گوينده بامدرك يا بى مدرك يك مطلبى را گفت و شنونده هم باور كرد. اتفاقاً اين شنونده آمد و آن را در كتابى نوشت كه حالا در يك گوشه اى افتاده است . چرا من و شما كه بايد اين مطلب را كه نمى تواند در يك مجمع بزرگ و براى ذهن هاى مستبصر و هوشيار و آگاه قابل توجيه باشد، بگوييم ؟ مگر انسان بايد هرچه را كه در هر جا نوشته اند بگويد؟ امروز يك بخش مهم از حادثه فرهنگى جامعه ما اين است كه جوان هاى ما بلكه غير جوان ها از زن و مرد و دختر و پسر ذهن هايشان باز است . مسائل را با چشم بصيرت و استبصار نگاه مى كنند. مى خواهند بفهمند. اينها در معرض شبهات قرار مى گيرند. اين يك حادثه فرهنگى در زمان ماست . نه تنها دشمنان ما بلكه منكرين فكر من و شما شبهه القا مى كنند. مگر مى شود گفت : ((هر كس فكر ما را قبول ندارد، لال بشود و حرف نزند و هيچ شبهه اى القا نكند؟)) شبهات درست مى كنند، حرف مى زنند، مطلب مى پراكنند و ايجاد ترديد مى كنند لذا چيزى كه شما مى گوييد، بايد شبهات را برطرف كند، نبايد شبهه را زياد كند. بعضى بدون توجه به اين مسئوليت مهم ، بالاى منبر حرفى مى زنند كه نه فقط گرهى را از ذهن مستمع باز نمى كند بلكه گره هايى را هم به ذهن مستمع اضافه مى كند. بياييد ببينيم اگر چنين اتفاقى افتاد كه ما بالاى منبر يك حرفى زديم كه ده ، پنج يا حتى يك جوان دچار ترديد در امر دين شد و بعد هم رفت و ما او را نشناختيم ، چطور مى شود جبران كرد؟ آيا اصلاً مى شود جبران كرد؟ آيا خدا از ما خواهد گذشت ؟ قضيه مشكل است .
پس خطابه بايد سه محور را در بر بگيرد. اول اينكه عاطفه را نسبت به حسين بن على و خاندان پيغمبر (عليهم صلواة الله ) بيشتر كند و علقه و رابطه و پيوند عاطفى را مستحكم تر كند. دوم اين كه نسبت به حادثه عاشورا يك ديد روشن و واضحى به مستمع بدهد. و سوم اينكه نسبت به معارف دين ، هم ايجاد معرفت و هم ايجاد ايمان بكند حالا نمى گوييم همه خطابه ها بايد همه چيزها را داشته باشند. شما اگر يك حديث صحيح را از يك كتاب معتبر نقل و معنا كنيد، مى تواند بسيار مؤ ثر باشد. بعضى اوقات يك حديث را آن قدر شاخ و برگ مى دهند كه معناى اصلى آن از بين مى رود. اگر شما همين حديث را درست معنا بكنيد ممكن است بخش مهمى از آنچه را كه ما مى خواهيم داشته باشد. شما اگر يك آيه قرآن را از روى يك تفسير معتبر و با فكر و مطالعه ، تنفيح و بيان كنيد، مقصود حاصل است . براى ذكر مصيبت ((نفس المهموم )) مرحوم ((محدث قمى )) را باز كنيد و از رو بخوانيد، خواهيد ديد كه براى مستمع ، گريه آور است و عواطف جوشان را به وجود مى آورد چه لزومى دارد، كه ما براى اينكه به خيال خودمان مجلس آرائى كنيم ، كارى كنيم كه اصل مجلس عزا از فلسفه واقعى اش دو بشود. من واقعاً مى ترسم از اينكه ما خداى نكرده در اين دورانى كه دوران ظهور و بروز اسلام و تجلى اسلام و فكر اهل بيت (عليهم السلام ) است نتوانيم وظيفه مان را انجام دهيم ))⁽⁵⁷⁾ .