نگاهی به آلبوم طبیب دل با آواز محمدجواد شجریان.
نگاهی به آلبوم طبیب دل با آواز محمدجواد شجریان:
استقبال آرام و بی‌سر و صدایی كه از آلبوم «طبیب دل» در دو سال گذشته شد و پخش مداوم آهنگ – ترانه‌های این آلبوم از شبكه‌های رادیویی و پخش تصویری از تلویزیون نشان داد كه خواهندگان صدای استاد بی‌نظیر آواز، محمدرضا شجریان، به دنبال رونوشت‌های دست دوم و سوم از صدای استاد نیستند بلكه زنگ صدا و حال و هوای خاص و مخصوص خوانندگان را طالبند. هر خواننده‌ای توانایی‌ها و امكانات صدای خود را دارد و اگر قریحه و حس تشخیص او هوشیار باشد، شیوه و شگرد و استعداد اجرای خود را در چارچوب همان توانایی‌ها نشان می‌دهد و به قول معروف، از صدایش «تمنای محال» ندارد. به عبارت ساده‌تر، هر كس با مهر و امضای خود شناخته می‌شود.
سیامك (محمدجواد) شجریان، متولد ۱۳۳۱، در سال‌هایی كه برادر هنرمندش نزد استاد نورعلی‌خان برومند تعلیم می‌گرفت، روزی نزد استاد حاضر شد و برومند، با آن شنوایی حساس، گفته بود: عجیب است صدای دو نفر این قدر به هم شبیه باشد، و امر به خواندن كرده بود، وقتی صدای محمدجواد شجریان رو به اوج آورده بود، با لبخندی گفته بود: «آها... فرق همین‌جاست!»
اكنون بعد از ۳۰سال، صدا و لحن این دو برادر، فاصله محسوس و آشكار از یكدیگر را دارد و همین است كه آلبوم «طبیب دل» را متمایز می‌كند. محمدجواد شجریان بیشتر سالهای گذشته را برای تحصیل و كار در خارج كشور به سر برده و در صحنه‌های آواز داخل ایران بسیار كم حاضر شده است. او تا به حال با گروه‌های زیادی همكاری داشته كه از بین آنها باید به «گروه اساتید» (به سرپرستی استاد فرامرز پایور) و گروه «عشاق» (به سرپرستی اسماعیل تهرانی) اشاره كرد.
دو آلبوم «كرشمه نرگس» (با آهنگسازی و تنظیم استاد فرامرز پایور) و «پیر می‌فروش» (با آهنگسازی و تنظیم هنرمند با قریحه، آقای محمدعلی كیانی‌نژاد) و بالاخره، آلبوم «طبیب دل» حاصل سالها فعالیت اوست.
«طبیب دل» مجموعه‌ای از آهنگ- ترانه‌هایی است كه برای اركستر مركب از سازهای ایرانی و غیرایرانی تنظیم شده است. آرانژمان و اجرا و بسترسازی صوتی موسیقایی این آثار كه توسط هنرمند ارجمند، آقای محمدجواد ضرابیان انجام شده از نوعی است كه در موسیقی چهل سال گذشته ما سابقه دارد و به نوعی دنباله منطقی مكتب استاد روح الله خالقی است.
در این حال و هوای اركستری، استادان و هنرمندانی همچون جواد معروفی، فرهاد فخرالدینی، حسین یوسف‌زمانی، عباس خوشدل، عماد رام، علی اكبرپور و... قطعات بسیاری ساخته‌اند و بیشتر آنها از برنامه‌های موسیقی رادیو در سالهای پیش از انقلاب پخش شده است.
«طبیب دل» از هشت آهنگ– ترانه تشكیل شده است. عنوان «تصنیف» برای این قطعات غیردقیق است. چرا كه اثری را می‌توان تصنیف نامید كه سراینده كلام و موسیقی (و حتی خواننده آن) یك نفر باشد، در حالی كه در آلبوم حاضر این‌چنین نیست.
قطعات، طبق روش نغمه‌پردازی و تنظیم محمدجواد ضرابیان، با یك مقدمه كوتاه و جذاب شروع می‌شود و زمینه را برای شنیدن صدای خواننده حاضر می‌كند. زمان هر كدام از قطعات، به طور متوسط شش دقیقه است كه با ظرفیت و حوصله شنیداری مخاطبان این نوع موسیقی تناسب دارد.
پرهیز از شلوغ كردن اركستر، دقت در تنظیم و بخصوص دقت در صدابرداری (كار آقای ریموند موسسیان)، تنوع در انتخاب سازها (به ویژه در انتخاب سازهایی مثل دو تار، دهلك، دمام و كرب) توجه به حالات مندرج در معنای اشعار و تطبیق دادن حالت نغمات موسیقی با آنها، استفاده از منطقه مطلوب صدای خواننده و نوشتن ملودی‌های زیبا برای آن، فاصله‌گذاری بین صدای خواننده و صدای اركستر، مدگردی‌های جذاب و كوتاه به طرزی كه از حال وهوای تنال اولیه اثر خارج نشود، و بالاخره آواز گرم و سوخته حال محمدجواد شجریان كه حال و هوایی از صدای نادر گلچین و ناصر مسعودی (بدون هیچ تقلیدی از روش آنها) را به خاطر می‌آورد، از امتیازات آلبوم «طبیب دل» است.
همكاری‌های سینا جهان‌آبادی و همایون شجریان در صدابرداری و بالاخره عكس زیبای روی جلد كه اثر استاد محمدرضا شجریان است را نیز نباید از یاد برد. همچنین مساعی قابل توجه ناشر آن را كه در سرمایه‌گذاری برای تولید و پخش آثار ماندگار و فاخر، الگوساز و پیشگام بوده است.
امیرحسین ابراهیمی نقد: همشهری آنلاین
قرآن ! من شرمنده توام اگر از تو آواز مرگی ساخته ام که هر وقت در کوچه مان آوازت بلند می شود همه از هم می پرسند " چه کس مرده است؟ "